SERVET YILDIRIM – Bugünden itibaren ben de Bakü’de 11 Kasım’da başlayan toplantıların üç gününü yakından izleme fırsatı bulacağım.
Bakü’nün asıl konusu finansman bulunmasıydı. İklim değişikliğinden ziyan gören yoksul ülkelere yapılacak yardım için 1 trilyon dolarlık bir fon kurulması üzere bir ödevi vardı tepenin. Başka bir deyişle tepenin muvaffakiyet ölçütü ülkelerin bu bahiste bir mutabakatla Bakü’den ayrılmalarıydı, hâlâ da o denli. Lakin siyaset her şeyin önüne geçti. Şu ana kadar net bir sonuç çıkmadı.
“Kirleten öder” prensibi yeterince bu parayı sanayi ihtilalinden bu yana atmosferi kirleten bugünün gelişmiş zenginlerinin ödemeleri gerekiyor. Ancak onlar faturayı öbürleri ile paylaşmak için bastırıyorlar. Diğerlerinden kasıt ise Çin ve petrol zengini ülkeler.
Ocak ayında Trump’ın başkanlığı devralacak olması ise mevzuyu daha da karmaşık hale getiriyor. Trump’ın iklim konusuna olumsuz bakışı belirli. Güç bakanlığınagetirdiği katı fosil yakıt savunucu Chris Wright ile yenilenebilir gücün ABD’de hiçbir talihi kalmadı. Petrol ve gaz üretimini artırabilmek için her şeyi yapacaktır. Böylelikle Biden periyodunda iklim değişikliği ile gayrette global liderliği tekrar üstlenen ABD Trump ile birlikte tekrar geri çekilecektir.
Trump etkisi
Geçen hafta CNBC’de Ece Yıldırım’ın “Trump global iklim liderliğini Çin’e devredebilir” başlıklı bir tahlili vardı. Trump’ın 2025 başında Paris İklim Anlaşması’ndan çekilmeyi açıklayabileceğini ve bu çekilme sürecini 2026 başına kadar sonuçlandırabileceğini söylüyordu. Daha da değerlisi Trump’ın daha da ileri giderek İklim Değişikliği Birleşmiş Milletler Çerçeve Anlaşması’ndan çekilme olasılığından bahsediyordu.
Bundan 32 yıl evvel 150’den fazla ülkenin altına imza attığı İklim Değişikliği Birleşmiş Milletler Çerçeve Anlaşması’nı insanlık tarihindeki en kritik mutabakatlardan biridir. Bu muahede ile iklim değişikliğine karşı değerli bir süreç başladı. Mutabakatın tarafları her yıl bir konferansta toplanmaya başladılar ve bu toplantılara “Conference Of Parties” (Tarafların konferansı) yani COP denildi.
ABD üzere dünyanın en büyük iktisadının bu süreçten çekilmesi, oluşturulmaya çalışılan global iklim siyasetine bakışı değiştirecek. Zenginlerin iklim finansmanı için ellerine ceplerine atmakta nazlandıkları bir periyotta ABD’nin ortadan kaybolması iklim uğraşına mutlaka sert bir darbe vuracaktır fakat birebir vakitte ABD için de geri dönüşü sıkıntı sonuçlar yaratacaktır.
Böyle bir atak yani iklim çabasına dayanağı çekme CNBC tahlilinde de vurgulandığı üzere global çabanın liderliğini Çin’e teslim etmek demektir.Oysa ABD Biden devrindeki değerli yasal düzenlemelerle pak güce geçiş yolunda değerli bir adım atmış ve meydanı Çin’e bırakmayacağını göstermişti. Trump sonrası bu istikrar Çin lehine bozulacaktır. BRICS ile üçüncü dünya liderliğini üstlenmeye çalışan Çin böylelikle kritik bir adım daha atmış olacaktır.