Dünya iş dünyasına sordu… Faiz düşsün mü düşmesin mi

Piyasaların ve iş dün­yasının gözü Merkez Bankası’nın faiz politi­kasında. Avrupa Merkez Ban­kası’nın akabinde ABD Mer­kez Bankası Fed’in de faiz in­dirimine gitmesi Türkiye’nin de yüzde 50 olan siyaset fai­zinde indirimine gidebileceği beklentisi yaratmıştı.

Ancak eylül ayı enflasyonu beklen­tilerin üzerinde gerçekleşin­ce indirim beklentisi de rafa kalkmış oldu. TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın reel kesim­deki durumun krize işaret et­mediğine yönelik paylaşımı ve eylül ayı enflasyonunun beklentilerin üzerinde gel­mesi, para siyasetindeki sı­kı düzeylerin bir mühlet daha korunacağına işaret ediyor. Bu da kasım ayında yapılma­sı beklenen birinci faiz indirimi­nin gelecek yıla kalabileceği­ne işaret ediyor.

2025’İN BİRİNCİ ÇEYREĞİ İŞARET EDEN DE VAR

Dünya gazetesinden Nurdoğan Ergün haberine nazaran, iş dünyasından yükselen sesler de kısa vakit öncesine kadar faizde ‘biran evvel in­dirim’ olması istikametindeyken, bugünkü telaffuzlar ‘doğru za­man’ beklentisine dönüşmüş durumda. Bu noktada kimi çevreler faiz indiriminin ka­sım ayı itibariyle başlaması gerektiğini söylerken, kimi çevreler ise 2025’in birinci çey­reğini işaret ediyor.

İş dünya­sının ortak sesi ise “Sanayi­ci, faiz oranının düşerek kre­di kullanımı için uygun hale gelmesini elbette istek eder. Lakin enflasyonun kalıcı olarak denetim altına alındı­ğından emin olmadan prog­rama ziyan verecek nitelik­teki bir faiz indirimi şu ana kadarki kazanımların boşa gitmesi manasına gelir, risk­li olur” formunda. TCMB’nin Mart 2024’te yüzde 45’ten yüzde 50’ye yükselttiği po­litika faizi, eylül PPK’sında da sabit tutuldu ve böylece yüzde 50’lik faiz yedinci ayı­nı tamamlamış oldu.

“MERKEZ BANKASI RASYONEL KARARI VERECEKTİR”

Enf­lasyon­la müca­delenin muvaffakiyete ulaşması için top­lumun tüm bölümlerinin bir bedel ödediğini söyleyen Anka­ra Sanayi Odası (ASO) Baş­kanı Seyit Ardıç, “Yüksek fa­iz ortamında en büyük bede­li ödeyen ve büyük fedakârlık gösteren kesim elbet biz sanayicileriz.

Yüksek finans­man maliyetleri ve daralan piyasalar, üretim ve istihdam süreçlerimizi olumsuz etki­liyor. Fakat erken bir faiz in­dirimi, ödediğimiz bedellerin boşa gitmesi manasına gelir. Bu bedellerin boşa gitmeme­si için bu hususta tek yetkili merci olan Merkez Banka­sı’nın ekonomik gerçeklik ve rasyonalite çerçevesinde bir faiz kararı vereceğine inanı­yorum” dedi.

Merkez Banka­sı’nın tez etmesine yol aça­cak telaffuz ve aksiyonlardan kaçınılması gerektiğine dik­kat çeken Ardıç, şunları söy­ledi: “Yıllık enflasyonun po­litika faizinin birkaç puan altına düşmesi enflasyonun kalıcı bir düşüş trendine gir­diği manasına gelmez. Önü­müzdeki aylarda enflasyo­nun kalıcı olarak düşüş eği­limine girdiği kanaati kesin olarak oluştuktan ve enflas­yon beklentileri Merkez Ban­kası’nın gayelerine yakın­sadıktan sonra, Merkez Ban­kası gerekli kararı alacaktır. Bu mevzuda tek yetkili mer­cii olan Merkez Bankamızın alacağı kararlara itimadımız tam.”

Başta KOBİ’ler olmak üzere sanayicilerin acil bek­lentisini, gerçek bölümün üre­time devam edebilmesine imkan sağlayacak uygun fa­izli ticari kredi mekanizma­larının devreye alınması şek­linde özetleyen Ardıç, “Özel­likle üretim ve ihracat odaklı dallara yatırım ve işletme sermayesi muhtaçlığı için Hazi­ne tarafından sübvanse edil­miş düşük faizli bir kredilen­dirme siyaseti, sıkılaştırıcı siyasetin üretimin ve is­tihdam üzerindeki olumsuz geçişini yumuşatabilecektir. Enflasyonla uğraşta kri­tik noktalardan birisi de ar­zın güçlü kalması gerektiği­dir. Arz tarafında yaşanacak sıkıntıların ek enflasyonist bir tesire neden olacağı unu­tulmamalı” dedi.

“İNDİRİM OCAK AYINA KALACAK ÜZERE GÖRÜNÜYOR”

İş dün­yası ola­rak faiz indirimi beklen­tilerinin kasım ve ara­lık ayları için 250’şer baz pu­an olduğunu söyleyen TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Meclis Başkanı Şeref Fayat, “Ancak eylül ayı enflasyonu sebebiyle en erken aralık 250 baz puan görünüyor. Ekim ayı enflasyonu 200 baz puanın üstünde gelirse indirim ocak ayına kalır üzere görünüyor” diye konuştu.

“FAİZDE BU YIL İNDİRİM BEKLEMİYORUZ”

Mer­kez Ban­kası’nın faiz in­dirimin­de bu yı­lı pas ge­çeceğini dile getiren Modoko Başkanı Koray Çalışkan, “Beklenti bu lakin faiz indirimi olmazsa da işler açılmayacak. İç piyasa önümüzdeki yıl yedi, sekizin­ci aydan sonra hareketlenme başlar. O vakte kadar ya­tay tahminen çok hafif de düşüşler olabilir” yorumunu yaptı.

“İÇ PİYASA ÖNÜMÜZDEKİ ÇEYREKTE SAKİN GEÇECEK”

Merkez Bankası’nın yo­rumları­na nazaran faiz indi­riminin yeni yıl­da başla­yacağını söyleyen İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birli­ği (İDDMİB) Yönetim Kuru­lu Başkanı Çetin Tecdelioğ­lu, “Bu faiz indiriminin yani kasımda, aralıkta küçük de olsa sinyallerinin gelmesi iç piyasayı hareketlendirmek için bir umut telkin ediyordu. Ancak yeni yıla kalması maale­sef önümüzdeki çeyreğin de önemli manada durağan geçe­ceğinin işaretini veriyor. İşler bir müddet daha yavaş ve dura­ğan geçecek. Enflasyonla ve­rilmiş olan çabayı tak­dirle karşılıyoruz fakat hem bastırılan kur hem de iç piya­sadaki yüksek faiz sebebiyle zorlanıyoruz. Piyasanın biraz hareketlenmesi için düzenle­meler bekliyoruz” dedi.

“ACELECİ DEĞİL SABIRLI OLMALIYIZ”

Ev ve Mutfak Eşyaları Sanayici­leri ve İh­racatçıla­rı Derneği (EVSİD) Kurucu Başkanı ve Qlux IDE­AS Genel Müdürü Burak Ön­der, “Eylül ayı enflasyonu beklentilerin üzerinde geldi. Erken bir faiz indirimi bu za­mana kadar ödediğimiz bedel­lerin işe yaramamasına neden olur. Faiz indiriminde acele­ci davranmayıp sabırlı olmalı­yız” sözlerini kullandı.

“SANAYİCİNİN UCUZ FİNANSA MUHTAÇLIĞI VAR”

“Faiz in­diriminin bir an ön­ce başla­ması ge­rektiğine inanıyo­ruz lakin enflasyon bilgileri de yüksek geldi” diyen İstanbul Hubu­bat Bakliyat Yağlı Tohum­lar ve Mamulleri İhracatçı­ları Birliği (İHBİR) Yönetim Kurulu Başkanı Kazım Tay­cı, şöyle devam etti: “Dolayı­sıyla enflasyon bu kadar yük­sekken kısa vadede faizler geriye gelmeyecek. Mevcut otorite de enflasyonla mü­cadeleye devam ediyor.

Biz ihracatçılar da şu anda yatı­rımları ertelemiş durumda­yız. Ayrıyeten, işletme sermaye­si muhtaçlığı konusunda firma­larımız kapasitelerini biraz daha üste hakikat artı­rabilme hacmine sahipler. Fakat işletme sermayesi ge­reksinimi ve paranın paha­lı olmasından ötürü kapasi­te artırımına da girmiyoruz. Münasebetiyle tüm endüstricinin, aslında tüm dalların acele olarak faizlerin inmesine ih­tiyacı var. Olağan ki, ‘faizlerin düşürülmesi enflasyon tara­fını nasıl etkileyecek?’ o kıs­mı çok kestiremiyoruz. Ancak şunu rahatlıkla söyleyebili­riz ki, şu anda yatırımlarımı­zın ve işletme sermayemi­zin düşük faizli kredilerle ta­mamlanmaya muhtaçlığı var.”

EYLÜL ENFLASYONU, FAİZ İNDİRİMİNİ OCAK AYINA TAŞIDI

Ekonomistler faiz indiriminde ivedi edilmemesi ikazında bulunuyor. DÜNYA Gazetesi muharriri ve Bahçeşehir Üniversitesi Finansal Araştırmalar Merkezi Yöneticisi Prof. Dr. İbrahim Ünalmış, eylül ayı tüketici fiyatları enflasyonunun yüzde 2.9 olarak açıklandığına dikkat çekerek, “TCMB tarafından gerçekleştirilen beklenti anketinin varsayımı ise yüzde 2.2’idi. Eylül enflasyon kestirimlerinin gerçekleşmeden sapmasının ortalaması yüzde 0.3 puan. Öteki aylar ile karşılaştırdığımızda, bu ölçünün en düşüklerden birisi olduğunu gözlemliyoruz.

Yine bir öbür deyişle, varsayım yapanların en az yanıldığı aylardan birisi eylül ayı. Ancak bu eylül o denli olmadı ve TÜİK enflasyonu beklentileri hayli aştı. Eylül ayı enflasyonun yüzde 2 civarında gerçekleşmesi durumunda TCMB için kasım ayında faiz indirimi penceresinin açılabileceğini lisana getirmiştik. Yüzde 2.5 ve üzerinde gerçekleşecek enflasyonun ise faiz indirimini Ocak 2025’e taşıyacağını varsayım etmiştik. Mevcut durumda ikinci senaryo gerçekleşti ve kasım ayında faiz indirimi ihtimali epey azaldı” değerlendirmesini yaptı.

“İNDİRİMDE 2025’İN İKİNCİ ÇEYREĞİ SİNYALİ VAR”

Orta Vadeli Programda hayli argümanlı bir enflasyon gayesi bulunduğunu lisana getiren Ekonomist Dr. Can Fuat Gürlesel, “Sıkılaşma siyasetlerinin 2025’in ortalarına kadar devam edeceğini görüyoruz. Hasebiyle yüksek faizin, bedelli TL‘nin enflasyonla uğraş etmenin en değerli aracı olduğunu Merkez Bankası söylüyor. Burada fiyat artışları da belirleyici olacak. Faiz indiriminin 2025’in ikinci çeyreğine kalacağı sinyalini alıyoruz. Şayet Türkiye’de enflasyonu sahiden programla düşürebilirsek ikinci yarıda para siyasetinde da bir gevşeme başlayabilir” yorumunu yaptı.

“FAİZLER BİR ÖLÇÜ DAHA YÜKSEK TUTULACAK”

Ekonomist Emrah Lafçı, faiz indirimi ile ilgili beklentileri şöyle yorumladı: “Kasımda bir faiz indirimi gelmesi çok mümkündü. Zira eylülde Merkez Bankası’nın beklediği biçimde yüzde 2’ler civarında, ekim-kasım aralıkta da 1.5’lara oturmuş bir enflasyon olsaydı şayet, yüzde 50 siyaset faizi epeyce yüksek bir real faiz manasına geliyordu ki çok önemli bir sıkılaşma olacaktı. Onun için esasen bildirilerde indirim olması yolundaydı. Ancak artık bu ay 2.97 enflasyon gelince, eylül enflasyonu, artık ekimde yüzde 2’nin altında bile enflasyon gelse bu sefer ‘bir tane düşük enflasyonla bir aylık faiz indirimi kâfi mi gördüğünüz’ tenkitleri olacaktır ki haklı bir tenkit.

Onun için Merkez Bankası en az iki düşük enflasyon görmek isteyecektir. Eylülde olmadı. Ekim ve kasımda olursa aralıkta bir faiz indirimi gelebilir. Olmadı yeni yıla sarkacak. Aslında matematiksel manada faiz indiriminin olması için şartlar var. Lakin beklentiler yönetilemediği için faiz indirimine ait haberlerin bile bir anda talebi öne çekmesi durumu çok fazla olduğu için Merkez Bankası bir mühlet daha faizleri yüksek tutmak zorunda kalacak üzere gözüküyor.”